@Για μερικά χταπόδια, η μητρότητα σημαίνει σχεδόν σίγουρα έναν τραγικό θάνατο. Αφού εναποθέσει τα αυγά του, ένα θηλυκό χταπόδι υφίσταται μια δραματική νοητική μετατόπιση - από το να ζει μια κανονική ζωή στο κρησφύγετο και να φροντίζει τα έμβρυά του – στο να μην τρώει καθόλου και να αλλάζει χρώμα. Ακόμη χειρότερα, μπορεί να εμπλακεί σε πράξεις αυτοτραυματισμού, όπως να σημαδέψει το σώμα του ή ακόμα και να φάει τα μέρη του σώματός του!
«Αυτό που είναι εντυπωσιακό είναι ότι περνούν από αυτήν την διαδικασία των αλλαγών και φαίνεται να τρελαίνονται ακριβώς πριν πεθάνουν», δήλωσε ο καθηγητής νευροβιολογίας του Πανεπιστημίου του Σικάγο, Κλίφτον Ράγκσντεϊλ. Νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Cell, πρόσφατα, δείχνει τις οδούς στον εγκέφαλο του χταποδιού που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αυτή την παράξενη συμπεριφορά. Προηγουμένως, ειδικοί στα κεφαλόποδα, είχαν υποθέσει ότι σκοπός του θα μπορούσε να είναι να αποσπάσει την προσοχή των αρπακτικών από τα αυγά, να δωρίσει τα θρεπτικά συστατικά από το σώμα της στα μικρά ή να τα προστατεύσει από ένα κοπάδι μεγαλύτερων χταποδιών.
Μελέτες από πολύ παλιά, του 1977, συνέδεσαν την παράξενη συμπεριφορά με τον οπτικό αδένα —ενδοκρινικά όργανα σε καλαμάρια και χταπόδια που συμβάλλουν στη σεξουαλική ανάπτυξη και τη γήρανση. Όταν ο οπτικός αδένας αφαιρέθηκε από τις μητέρες χταποδιών της Καραϊβικής, τα ζώα έτειναν να εγκαταλείπουν τα αυγά τους, να συνεχίζουν τη ζωή τους και να κολυμπούν για αρκετούς ακόμη μήνες. Σαράντα χρόνια αργότερα, ερευνητές του Πανεπιστημίου του Σικάγο ανέλυσαν την αλληλουχία RNA από τον οπτικό αδένα από ένα παρόμοιο είδος που ονομάζεται "Χταπόδι Καλιφόρνια". Τα αποτελέσματά τους, τα οποία δημοσιεύθηκαν το 2018, ανέφεραν ότι καθώς οι μητέρες-χταπόδια άρχισαν να τα χάνουν διανοητικά, τα γονίδια που μεταβολίζουν τη χοληστερόλη και παράγουν στεροειδή άρχισαν να γίνονται πιο ενεργά.
Στη νέα τους έρευνα, ο Ragsdale και η ομάδα του ανέλυσαν τις χημικές ουσίες που παρήγαγε ο οπτικός αδένας της μάνας-χταπόδι και βρέθηκαν 3 ουσίες: Η πρώτη παράγει στεροειδή εγκυμοσύνης πρεγνενολόνη και προγεστερόνη. Η δεύτερη παράγει συστατικά για χολικά οξέα και η τρίτη παράγει αυξημένα επίπεδα πρόδρομης χοληστερόλης 7-δεϋδροχοληστερόλης (7-DHC).
«Γνωρίζουμε ότι η χοληστερόλη είναι σημαντική από διατροφική άποψη», δήλωσε ο Ragsdale. «Συμμετέχει στα πάντα, από την ευελιξία των κυτταρικών μεμβρανών έως την παραγωγή ορμονών του στρες. Αλλά η έκπληξη ήταν ότι παίζει ρόλο και σε αυτή τη διαδικασία του κύκλου ζωής του θηλυκού χταποδιού».
Τα αυξημένα επίπεδα 7-DHC συνδέονται άμεσα με μια ανθρώπινη διαταραχή που ονομάζεται σύνδρομο Smith-Lemli-Opitz. Μπορεί να επηρεάσει τη νοητική ανάπτυξη και τη συμπεριφορά των παιδιών και συχνά συνδέεται με αυτοτραυματισμό και επιθετικότητα.
Περιέργως, δεν καταφεύγουν όλες οι μητέρες χταποδιών σε αυτο-σαμποτάζ μετά τον τοκετό. Το μικρότερο ριγέ χταπόδι του Ειρηνικού, συγκεκριμένα, γεννά και συνεχίζει κανονικά, και είναι το αντικείμενο του επόμενου ερευνητικού έργου των Wang και Ragsdale. Το αν οι οπτικοί αδένες του δρουν παρόμοια στις τρεις εντοπισμένες ουσίες θα μπορούσε να είναι μια σοβαρή ένδειξη για το γεγονός γιατί μερικές μητέρες χταποδιών συνεχίζουν τη ζωή τους μετά τη γέννηση - και άλλες καταρρέουν.