@Τι είναι το βαρότραυμα; Η ελεύθερη κατάδυση, γνωστή και ως κατάδυση με αναπνοή , είναι ένα άθλημα αναψυχής αλλά και μία αθλητική δραστηριότητα όπου οι δύτες κατεβαίνουν και ανεβαίνουν υποβρύχια, βασιζόμενοι αποκλειστικά στην ικανότητά τους να κρατούν την αναπνοή τους. Ενώ η ελεύθερη κατάδυση επιτρέπει στους ανθρώπους να βιώσουν την ηρεμία και την ομορφιά του υποβρύχιου κόσμου, ενέχει ορισμένους κινδύνους, ειδικά των τραυματισμών βαροτραύματος.
Το βαρότραυμα αναφέρεται σε τραυματισμούς που προκαλούνται από τις διαφορές στην πίεση μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού του σώματος. Στην ελεύθερη κατάδυση, αυτές οι διαφορές πίεσης συμβαίνουν κατά την κάθοδο και την άνοδο, καθώς η πίεση του νερού του περιβάλλοντος αυξάνεται και μειώνεται. Οι χώροι του αέρα στο σώμα είναι ευαίσθητοι σε αλλαγές πίεσης και υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού εάν δεν πραγματοποιηθεί επαρκής εξισορρόπηση.

Μερικά σημεία στο σώμα που κινδυνεύουν από βαροτραύμα κατά την ελεύθερη κατάδυση περιλαμβάνουν:

• Αυτιά
• Ιγμόρεια
• Πνεύμονες
• Γαστρεντερικό σωλήνα
Εάν αυτοί οι εναέριοι χώροι δεν εξισωθούν σωστά, μπορεί να σπάσουν, να καταρρεύσουν ή να υπερεκταθούν, οδηγώντας σε τραυματισμούς βαροτραύματος.
Μερικοί από τους πιο συνηθισμένους τραυματισμούς βαροτραύματος που μπορούν να συμβούν στην ελεύθερη κατάδυση περιλαμβάνουν:

Βαρότραυμα αυτιού
Το τύμπανο διαχωρίζει το εξωτερικό αυτί από την κοιλότητα του μέσου αυτιού. Κατά την κάθοδο, η αυξανόμενη πίεση του νερού μπορεί να πιέσει το τύμπανο προς τα μέσα, οδηγώντας σε πόνο, αιμορραγία και ρήξη του τυμπάνου. Αυτό ονομάζεται βαρότραυμα εξωτερικού αυτιού.
Εναλλακτικά, η ανεπαρκής εξίσωση κατά την ανάβαση μπορεί να οδηγήσει σε συσσώρευση αρνητικής πίεσης στο μέσο αυτί, προκαλώντας βαρότραυμα στο εσωτερικό αυτί. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε οίδημα και αιμορραγία των δομών του μέσου αυτιού. Τα συμπτώματα του βαροτραύματος του αυτιού περιλαμβάνουν ίλιγγο, εμβοές, πνιγμό ακοής και ωταλγία.

Βαρότραυμα κόλπων
Οι κοιλότητες του κόλπου στο πρόσωπο πρέπει επίσης να εξισωθούν κατά την ελεύθερη κατάδυση. Η ανεπαρκής εξίσωση μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη αρνητικής ή θετικής πίεσης στον βλεννογόνο του κόλπου. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο στην περιοχή του κόλπου, επίσταξη και αιμορραγία. Η βλάβη στο στόμιο του κόλπου μπορεί επίσης να προκαλέσει χρόνια ιγμορίτιδα.

Πνευμονικό Βαρότραυμα
Καθώς η πίεση του περιβάλλοντος αυξάνεται κατά την κάθοδο, ο αέρας στους πνεύμονες συμπιέζεται επίσης σε μικρότερο όγκο. Κατά την ανάβαση, εάν ο αέρας συγκρατείται στους πνεύμονες, τότε οι πνεύμονες μπορεί να υπερεκταθούν καθώς η πίεση του περιβάλλοντος μειώνεται. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ρήξη του εξωφατνιακού αέρα μέσω του παρεγχύματος στον υπεζωκοτικό χώρο, στην αρτηριακή κυκλοφορία και στο μεσοθωράκιο. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο στο στήθος, δύσπνοια, υποξαιμία και καρδιαγγειακή κατάρρευση.

Γαστρεντερικό Βαρότραυμα
Ο γαστρεντερικός σωλήνας μπορεί επίσης να επηρεαστεί από αλλαγές πίεσης κατά την ελεύθερη κατάδυση. Η διαστολή του αερίου μπορεί να οδηγήσει σε γαστρική διάταση, γαστρική αιμορραγία ή ρήξη στομάχου. Εντερική ισχαιμία μπορεί επίσης να εμφανιστεί από εμβολισμό μεσεντέριου αρτηριακού αερίου. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ναυτία, έμετο κοιλιακό άλγος και διάταση και αιματηρές κενώσεις.

Ορισμένοι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο ενός ελεύθερου δύτη να αναπτύξει βαροτραύμα:

Ανεπαρκής εξίσωση  – Η ακατάλληλη ή ανεπαρκής εξίσωση κατά την κάθοδο και την ανάβαση είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε κακή τεχνική εξισορρόπησης, ανατομικές παραλλαγές ή συνθήκες υγείας.
Γρήγορη αλλαγή πίεσης  – Γρήγορες κατηφόρες και ανηφόρες αυξάνουν τον κίνδυνο καθώς δεν υπάρχει επαρκής χρόνος για εξισορρόπηση των πιέσεων.
Επαναλαμβανόμενες καταδύσεις  – Οι επαναλαμβανόμενες καταδύσεις με μικρά διαστήματα επιφάνειας μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο λόγω ανεπαρκούς αποβολής αερίων.
Προϋπάρχουσες καταστάσεις υγείας – Καταστάσεις όπως το άσθμα, το προηγούμενο βαροτραύμα και οι λοιμώξεις του αναπνευστικού μπορούν να αυξήσουν την ευαισθησία.
Βάθος και διάρκεια  – Οι βαθύτερες και μεγαλύτερες ελεύθερες καταδύσεις συνδέονται με μεγαλύτερες αλλαγές πίεσης και κίνδυνο βαροτραύματος.
Εξοπλισμός  – Οι μάσκες με κακή εφαρμογή, τα ακατάλληλα πτερύγια και τα μεγάλα βάρη μπορούν να συμβάλουν προκαλώντας γρήγορες αναβάσεις/καθόδους.
 

Πρόληψη τραυματισμών βαροτραύματος στην ελεύθερη κατάδυση
Οι τραυματισμοί βαροτραύματος μπορούν να ελαχιστοποιηθούν λαμβάνοντας ορισμένες προφυλάξεις:

Μάθετε κατάλληλες τεχνικές εξισορρόπησης όπως ο ελιγμός Valsalva, ο ελιγμός Frenzel και ο ελιγμός Toynbee. Εξισορροπήστε νωρίς και συχνά κατά την κάθοδο και την ανάβαση.
Ανεβείτε και κατεβείτε αργά με ρυθμό 10-30 πόδια ανά λεπτό.
Χρησιμοποιήστε μια συσκευή ελέγχου άνωσης για να αποφύγετε υπερβολικά γρήγορες αναβάσεις.
Περιορίστε το βάθος και τη διάρκεια της κατάδυσης στο επίπεδο εμπειρίας και εκπαίδευσης.
Αποφύγετε την ελεύθερη κατάδυση όταν έχετε συμφόρηση ή με λοίμωξη του αναπνευστικού.
Βεβαιωθείτε ότι ο εξοπλισμός όπως οι μάσκες, τα πτερύγια και τα βάρη έχουν τοποθετηθεί κατάλληλα για εσάς.
Διατηρήστε μεσοδιαστήματα επιφάνειας >2 λεπτών μεταξύ επαναλαμβανόμενων καταδύσεων.
Μείνετε σωστά ενυδατωμένοι πριν και μετά τις καταδύσεις.
Ζητήστε ιατρική συμβουλή εάν έχετε ιστορικό πνευμονικής νόσου όπως το άσθμα.
Διάγνωση και Θεραπεία Βαροτραύματος
Εάν υπάρχει υποψία βαροτραύματος μετά την κατάδυση, απαιτείται άμεση ιατρική αξιολόγηση. Η διάγνωση βασίζεται στο ιστορικό και την κλινική εξέταση. Έρευνες όπως ακτινογραφίες, αξονικές τομογραφίες και τυμπανομετρία μπορούν να γίνουν για την αξιολόγηση τραυματισμών.

Οι ήπιες περιπτώσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν με παρατήρηση και έλεγχο του πόνου. Οι σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να απαιτούν παρεμβάσεις όπως εισαγωγή θωρακικού σωλήνα για πνευμοθώρακα, ρινικό έμφραγμα για επίσταξη ή χειρουργική επέμβαση για την αποκατάσταση διάτρητων τυμπάνων ή σπλαχνικών ρήξεων. Μπορούν επίσης να συνταγογραφηθούν αντιβιοτικά, στεροειδή και αποσυμφορητικά.

Συνολικά, το βαροτραύμα μπορεί να αποφευχθεί με ασφαλείς πρακτικές κατάδυσης. Οι ελεύθεροι δύτες θα πρέπει να γνωρίζουν τους παράγοντες κινδύνου και τα προληπτικά μέτρα για να απολαμβάνουν το άθλημα με ασφάλεια. Με την κατάλληλη εξισορρόπηση και τον έλεγχο της πίεσης, ο κίνδυνος τραυματισμών βαροτραύματος στην ελεύθερη κατάδυση μπορεί να μειωθεί σημαντικά.